Specjalnie dla uczestników zlotu w Skowronkach

Wnioski z badań

Minęło już kilka tygodni od naszego spotkania w Skowronkach. W trakcie zlotu dzięki Fundacji REFFORM mieliśmy okazję do przeprowadzenia badań profilaktycznych i oceny ryzyka zgonu z przyczyn sercowo-nczyniowych. Na wstępie pragnę podziękować wszystkim uczestnikom badań. Było Was 36, i mimo, że stanowiło to jedynie ok. 27{1b15491142617a9a36d6c94a049d987338e3cd6d6b41308626da7153c8fc1374} wszystkich uczestników biorących udział w zlocie, to dzięki Wam można wysunąć już pewne wnioski.

W ramach Programu „Na Zdrowie!” prowadzonym przez Fundację REFFORM prowadziliśmy:

• pomiary ciśnienia tętniczego krwi,
• tętna, saturacji (czyli wysycenia hemoglobiny tlenem),
• obwodu talii,
• BMI,
• poziomu glukozy oraz cholesterolu.

Dzięki tym danym mogliśmy ocenić indywidualne ryzyko sercowo-naczyniowego opierając się o specjalne tabele SCORE. Zanim jednak dojdziemy do analizy badań warto wspomnieć o wykładzie, który miał miejsce w sobotę. W tym miejscu pragnę podziękować słuchaczom, za aktywne uczestnictwo, zadawanie pytań oraz dzielenie się swoimi spostrzeżeniami.

Duży problem populacji

Problem chorób układu sercowo – naczyniowego stanowi duży problem w populacji. Aż 43{1b15491142617a9a36d6c94a049d987338e3cd6d6b41308626da7153c8fc1374} zgonów wśród mężczyzn jest wywołane chorobami układu krążenia. Ten odsetek jest dwukrotnie większy niż w przypadku umieralności z powodu nowotworów oraz czterokrotnie większy niż z przyczyn wypadków komunikacyjnych. Odsetek zgonów z przyczyn chorób serca znacznie wzrasta po 65 roku życia.

Według badań Głównego Urzędu Statystycznego z 2013r po 65 roku życia średnio 2642 zgonów na 100.000 ludności jest właśnie z powodu chorób krążenia. W tej niechlubnej statystyce prym wiodą województwa świętokrzyskie (3086), dolnośląskie (2785), łódzkie (2797), lubelskie (2885) i podkarpackie (2735). Można powiedzieć, że „najlepsza” sytuacja jest w województwie pomorskim (2226).

Ryzyka i ich podział

Czynniki ryzyka chorób sercowo-naczyniowych możemy podzielić na dwie podstawowe grupy:

• Pierwsza to te, które podlegają modyfikacji, czyli związane ze stylem życia (otyłość, nikotynizm, alkohol, aktywność fizyczna, stres) i takie, na które możemy działać lekami (nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, hiperlipidemia).

• Drugą grupą są czynniki niepodlegające modyfikacji jak wiek, płeć, rasa czy obciążony wywiad rodzinny w kierunku np. zawału serca lub udaru mózgu.

Badania przeprowadzone w USA i Szwecji udowadniają, że choroba niedokrwienna serca u rodziców w młodym wieku (<55rż u ojców i <65rż u matek) minimum dwukrotnie podnosi ryzyko zawału serca. Również stres, zwłaszcza nagły, o dużym nasileniu, jak np. śmierć bliskiej osoby podnoszą ryzyko zawału serca. Co ciekawe, napady paniki zwiększają ryzyko czterokrotnie, a przewlekły stres (np. w pracy) jedynie 1,2-1,5 razy. To bardziej sytuacje stresowe w rodzinie mogą spowodować np. zawał serca lub udar (ryzyko 2,5-4 krotnie większe).

Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze jest jednym głównych czynników ryzyka. Trzeba pamiętać, że już z wartościami ciśnienia tętniczego >140/90 mmHg należy udać się do lekarza, bowiem w zależności od czynników ryzyka  istnieje potrzeba włączenia leczenia.

Cukrzyca

Ważna jest również świadomość chorowania na cukrzycę. Już sama nieprawidłowy poziom glukozy na czczo (>100mg/dl) jest składową zespołu metabolicznego.

Kiedy możemy rozpoznać zespół metaboliczny? Pierwszym kryterium jest otyłość brzuszna. Tu najważniejszy jest pomiar obwodu talii, który nie powinien u mężczyzn przekraczać 94cm !!!, kolejnym parametrem jest wspomniany poziom glukozy na czczo >100mg/dl lub rozpoznana cukrzyca.

Ciśnienie tętnicze wchodzące w skład zespołu to już wartości >130/85mmHg (czyli tak naprawdę „wysokie ciśnienie prawidłowe”). Poziom trójglicerydów >150mg/dl lub cholesterol HDL <40mg/dl również wchodzą w skład wspomnianej jednostki chorobowej.

Zalecenia

Co można zrobić, aby ustrzec się przed chorobami układu sercowo naczyniowego? Po pierwsze badać się, kontrolować się i modyfikować swój styl życia wg poniższej tabeli.

• Ograniczenie spożycia soli <5g dziennie
• Ograniczenie spożycia alkoholu do nie więcej 20g etanolu dziennie
• Zaleca się zwiększenie spożycia warzyw (>200g), owoców (>200g) i ubogotłuszczowych produktów mlecznych
• Unikanie kwasów tłuszczowych pochodzenia zwierzęcego.
• Spożywanie tłuszczy roślinnych
• Zaleca się zmniejszenie masy ciała do BMI <25kg/m2 i obwodu pasa <94cm
• Zaleca się systematyczny wysiłek fizyczny tj. co najmniej 30min dynamicznego wysiłku w ciągu 5-7 dni w tygodniu
• Zaleca się rzucenie palenia papierosów

A jak to wyglądało w naszych badaniach?

W badaniu, jak już wspomniałem uczestniczyło 36 mężczyzn, w wieku od 25 do 67 lat (średnia 41 lat).

Pięciu przyznało się do palenia papierosów – to zaledwie 13,9{1b15491142617a9a36d6c94a049d987338e3cd6d6b41308626da7153c8fc1374}, co cieszy, gdyż jest to poniżej średniej dla Polski, która wynosi 29{1b15491142617a9a36d6c94a049d987338e3cd6d6b41308626da7153c8fc1374}.

Średnie ciśnienie tętnicze krwi wyniosło 135/83mmHg, przy czym dwunastu przekroczyło wartości 140/90mmHg (33{1b15491142617a9a36d6c94a049d987338e3cd6d6b41308626da7153c8fc1374}). Tylko 3 osoby z tej grupy chorują na nadciśnienie.

Pozostałe to wykryte „de novo” nieprawidłowe wartości, które wymagają wizyty u lekarza rodzinnego i w niektórych przypadkach nawet włączenia leczenia. Były jeszcze trzy osoby chorujące na nadciśnienie, które dzięki stosowanym lekom miały wartości w granicach prawidłowych.

Na wykresie (wyk. 1) przedstawiono rozkład wartości ciśnienia tętniczego skurczowego (SBP) i rozkurczowego (DBP) w zależności od wieku, co ukazuje, że ta choroba nie dotyczy tylko osób starszych.

Kolejnym parametrem, jaki podlegał ocenie było stężenie glukozy we krwi na czczo. Pomiar wykonywany był glukometrem i wymagał nakłucia palca oraz pobrania dużej kropli krwi. Średni poziom wyniósł 92mg/dl.

Dwie osoby (5,6{1b15491142617a9a36d6c94a049d987338e3cd6d6b41308626da7153c8fc1374}) chorowały na cukrzycę i ich poziomy glukozy były dobre (<125mg/dl).

Trzy osoby (8,3{1b15491142617a9a36d6c94a049d987338e3cd6d6b41308626da7153c8fc1374}) niechorujące miały poziom glukozy >125mg/dl co mocno sugeruje u nich cukrzycę. Te osoby zostały poinstruowane o konieczności kontroli lekarskiej i wykonania oznaczenia poziomu glukozy z krwi żylnej w laboratorium analitycznym.

Kolejne trzy osoby (8,3{1b15491142617a9a36d6c94a049d987338e3cd6d6b41308626da7153c8fc1374}) miały poziom glikemii pomiędzy 100-125 mg/dl co wymaga kontroli testem obciążenia 75g glukozy. Co ciekawe, to zależność poziomu glukozy od wieku (wyk. 2) .

Badaliśmy również poziom cholesterolu całkowitego. Średni wynik dla 36 osobowej populacji wyniósł 175mg/dl. Jedenastu miało poziom powyżej średniej i aż ośmiu (22{1b15491142617a9a36d6c94a049d987338e3cd6d6b41308626da7153c8fc1374}) powyżej 200mg/dl. Te osoby koniecznie wymagają szczegółowej oceny ryzyka sercowo-naczyniowego i modyfikacji stylu życia. Nie było żadnej zależności poziomu cholesterolu od wieku badanego (wyk. 3).

To, czego nie lubimy …

A na koniec, to czego tygryski nie lubią najbardziej, czyli wypominanie BMI. W całej grupie średnie BMI (Body Mass Index) wyniósł 30.  Za prawidłowe BMI przyjmuje się wartość <25. Według poniższej tabeli, 9 osób ma prawidłowe BMI, 13 osób ma nadwagę, a pozostali niestety otyłość (w tym 2 osoby otyłość olbrzymią).

Nie lepiej grupa wypadła przy pomiarach talii. Aż 27 (czyli 75{1b15491142617a9a36d6c94a049d987338e3cd6d6b41308626da7153c8fc1374}) ma obwód talii >94cm, czyli ma otyłość brzuszną.

Dobre informacje

Cieszy jednak fakt, że w ostatecznej ocenie ryzyka sercowo-naczyniowego grupa nie wypadła bardzo źle. Tylko dwie osoby miały bardzo wysokie ryzyko sercowo naczyniowe (niestety to te chorujące na cukrzycę), również dwie, wysokie ryzyko i trzy osoby umiarkowane. Pozostali po nałożeniu ich wyników ciśnienia skurczowego krwi, poziomu cholesterolu na specjalną tabelę, która uwzględnia jeszcze wiek i fakt palenia papierosów mieli niskie ryzyko zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych w ciągu najbliższych 10 lat.

Wniosek?  Trzeba dbać o zdrowie. Mimo, że akceptuje się siebie, takiego jakim się jest i kocha się mieć trochę ciałka tu i tam, należy spróbować schudnąć, zmienić dietę, uprawiać więcej aktywności fizycznej, rzucić palenie.

Tego Wam serdecznie życzę i pozdrawiam,

Wasz Medicus.

P.S. Serdeczne podziękowania dla Fundacji REFFORM, Roberta i Marcina oraz wszystkich którzy byli zaangażowani w ten projekt. Dziękuję Bartkowi i Maćkowi za pomoc.

Od Fundacji: Badania przeprowadzone zostały na certyfikowanym sprzęcie medycznym zakupionym przez Fundację REFFORM ze środków Programu „Na Zdrowie!”. Środki finansowe pochodzą w 100{1b15491142617a9a36d6c94a049d987338e3cd6d6b41308626da7153c8fc1374} z darowizn i zbiórek publicznych.

badania, BMI, Medicus, Skowronki, Zlot